Arkadaş ayrılığından sonra beyinde neler oluyor?

Çeşitli araştırmalar, yakın arkadaşlıkların %70’inin yedi yıl sonra sona erdiğini gösteriyor. Bu sonuç, arkadaş ayrılığı olarak bilinen deneyimin nadir bir fenomen olmadığını kanıtlıyor. Her ne kadar pek çok insan arkadaş ayrılığıyla karşılaşsa da bu deneyimin duygusal sağlığı ve beyin sağlığını etkilemediğini söyleyemeyiz. Bu yazımızda, arkadaş ayrılığının insan beynini ve psikolojisini nasıl etkilediğini sizler için kaleme aldık.

Yakın arkadaş kaybedildiği zaman beyinde neler oluyor?

Yakın arkadaşla olan bağlantı koptuğu zaman beyin fazlasıyla etkileniyor. Uzmanlar, bu durumu duygusal acının beyni harekete geçirmesiyle özetliyor. Bir başka deyişle, arkadaş kaybı fiziksel acının etkilediği beyin bölgelerini etkiliyor.

Arkadaş ayrılığı, zihnin tehdit altındaymış gibi hissetmesine yol açabiliyor. Parkinson hastalığı üzerine uzmanlaşmış olan nörolog Lisa M. Shulman, arkadaş kaybının amigdala isimli beyin bölümünü aktive edebildiğini belirtiyor. Amigdala, bireyin korku, öfke ve kaygı gibi duygu alanlarını yönetiyor. Duygusal travma belirli bir eşiğe ulaştığı zaman amigdalada alarm çalıyor ve vücut kendini savunmak için birçok hormon salgılıyor.

Shulman, beynin zaman içinde arkadaş ayrılığının hatırlatıcılarına karşı daha duyarlı hale gelebildiğini de vurguluyor. Bu duyarlılık, serebral korteks olarak bilinen vücudun hareket etmesini sağlayan beyin bölümünü negatif bir şekilde etkiliyor. Bu durum da hafızanın duygusal bileşenlerinin bilişsel bileşenlerini bunaltmasına yol açarak anksiyeteyi, uyku bozukluklarını ve depresyonu ortaya çıkarabiliyor.

Psikiyatrist Sharon Batista, arkadaş ayrılığının serotonin, dopamin ve norepinefrini tetiklediğini söylüyor. Bu nörotransmitterlerin hepsi ruh halini düzenliyor ve duygusal işlemede görev alıyor. Arkadaş ayrılığı yüzünden serotonin düzensizleşebiliyor, dopamin azalabiliyor ve norepinefrinin de seviyesi yükselebiliyor. Bu durumlar sonucunda da yoğun bir kaygı ve ruh hali bozuklukları açığa çıkabiliyor.

Yakın arkadaşı kaybetmek psikolojiyi nasıl etkiliyor?

Klinik psikolog Sabrina Romanoff ve psikoterapist Stevie Blum, arkadaş ayrılığını romantik bir ilişkinin bitmesine benzetiyor. Romantik partnerinden ayrılan insanlar nasıl yas tutuyorsa, arkadaş kaybı da benzer bir yas sürecini açığa çıkarıyor. Hatta, arkadaş ayrılığından sonra başlayan yas sürecinin vefat eden birinin arkasından yas tutmaya benzediği bile vurgulanıyor.

Yakın arkadaşlar, genellikle aidiyet ve bağlanma ihtiyaçlarını karşılıyorlar. Arkadaş ayrılığı sonucunda bu ihtiyaçlara yönelik bir boşluk açılıyor ve reddedilme, kendine güvensizlik ve yalnızlık duyguları ortaya çıkabiliyor. Bu duygular, zaman içinde sosyal kimlik sorunlarını doğurabiliyor.

Blum, arkadaş ayrılığının doğasına bağlı olarak bir korku tepkisi yaratabileceğini de belirtiyor. Bu tepki, diğer ilişkileri sabote etmeye neden olabiliyor. Korku tepkisi sergileyen bireyler, gelecekteki olası hayal kırıklıklarından ötürü diğer insanlara kendilerini açmaya korkuyorlar. Bu tepki, temelde bir koruma mekanizması olarak çalışıyor ve savunmasızlığı azaltmayı ve aşırı duygusal yüklenmeden kaçınmayı amaçlıyor.

Arkadaş ayrılığıyla etkili bir şekilde başa çıkmak için yapabilecekleriniz

Eğer yakın bir zamanda arkadaş ayrılığı deneyimlediyseniz kendinize yas tutmak için izin vermelisiniz. Kaybınızın önemli bir duygusal olay olduğunu fark edip arkadaşınızla kurduğunuz bağ ve paylaştığınız anılar için yas tutmalısınız.

Arkadaş ayrılığından sonra kendinizi ve arkadaşınızı suçlamamaya özen göstermelisiniz. Herhangi bir tarafı suçlamak yerine arkadaşınızla etkileşim kurma şeklinizin artık işe yaramadığını ve ilişkinizin yolunu tamamladığını kabul etmelisiniz. İlişkinin bitişini kabul ederek eskiden yaşanmış olumlu anılarla bağ kurabilirsiniz.

Blum, arkadaş ayrılığından sonra yargılayıcı olmayan bir şekilde meraklı olabileceğinizi belirtiyor. Romanoff da neyin işe yaradığını ve neyin işe yaramadığını ilişkisel kalıplar merceğinden bakarak tanımlamaya davet ediyor sizi. Bu doğrultuda, arkadaşlık açısından iyi, kötü ve iyileştirilmesi gereken yönlerinizi listeleyebilirsiniz. Bu dinamikleri anlayarak gelecekteki arkadaşlıklarınızda daha sağlıklı sınırlar çizebilirsiniz.

Son olarak, bir arkadaşlığı kaybettikten sonra diğer arkadaşlıklarınızı arkanızda bırakmamalısınız. Arkadaş ayrılığından sonra yalnızlık duygusunu azaltmak ve destek almak için diğer arkadaşlarınızla vakit geçirebilirsiniz. Mevcut bağlarınızı güçlendirmeye ek olarak, yeni sosyal bağlar da kurabilirsiniz. Yeni bağlar kurarak aidiyet duygusunu pekiştirebilirsiniz ve duygusal güvenliği yeniden inşa edebilirsiniz.

Arkadaşlık bitişi ve değişiklikleri ne kadar zor olsa da hayatın doğal bir parçası. Bu gerçeği kabullenerek geçmişi yeniden yazmaktan uzaklaşmalısınız.

İlginizi çekebilir: Dostluk yolculuğunda kırılma noktası: Arkadaş ayrılığı