Organ bağışı ve nakli Diyanet’e göre caiz mi?

Organ Bağışı ve Nakli: Dinî Açıdan Nasıl Değerlendirilmeli?

Organ nakli ve bağışı, modern tıbbın önemli bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Ancak bu tedavi yöntemi, dinî açıdan ele alındığında, bazı hassasiyetlerin göz önünde bulundurulmasını gerektiriyor. Peki, İslâm bu konuda ne diyor? Kur’ân ve hadislerde bu meseleye nasıl bakılıyor?

Kur’ân ve Hadislerde Organ Nakli Konusunda Açık Bir Hüküm Var mı?

Kur’ân-ı Kerîm ve hadis-i şeriflerde organ ve doku nakli konusunda açık bir hüküm bulunmamaktadır. İlk dönem müctehid ve fakihler de bu konuya doğrudan temas etmemişlerdir. Ancak dinimizde, Kitap ve Sünnet’in delaletlerinden çıkarılan genel hükümler ve kaideler bulunmaktadır. Bu kaideler ile her devirde karşılaşılan yeni meselelerin hükümleri kıyas yoluyla çıkarılmaktadır. 

Organ Nakli Caiz mi? İslâm Âlimlerinin Görüşü

İslâm âlimleri, zaruret durumlarında organ naklini caiz görmüşlerdir. Normal şartlarda, insanın bedeninden parça alınması ve bu parçanın başkası üzerinde kullanılması insanın saygınlığına aykırı olduğu için caiz görülmemiştir. Ancak, hayatî bir tehlike söz konusu olduğunda, zaruretin gereği olarak bazı şartlara uyulmak kaydıyla organ nakli caiz kabul edilmektedir.

“Her kim bir hayatı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış gibi olur.” (el-Mâide, 5/32)

Bu âyet-i kerime, insan hayatını kurtarmanın ne denli önemli olduğunu vurgularken, organ naklinin dinî açıdan da meşru bir tedavi yöntemi olarak değerlendirilebileceğine işaret etmektedir.

Organ Bağışı ve Naklinin Caiz Olması İçin Şartlar

Zaruret Halinin Bulunması

Organ veya doku naklinin caiz olması için ilk şart, zaruret halinin bulunmasıdır. Bu durum, hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak için başka bir yol olmadığında geçerlidir. Meslekî ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen uzman doktorlar tarafından bu durum tespit edilmelidir.

Hastalığın Tedavi Edilebileceğine Dair Zann-ı Galib

Uzman doktorların, hastalığın bu yolla tedavi edilebileceğine dair zann-ı galiblerinin bulunması gerekmektedir. Bu da, organ naklinin başarılı bir tedavi yöntemi olacağına dair kuvvetli bir kanaatin oluşması anlamına gelir.

Organ veya Doku Alınacak Kişinin Durumu

Eğer organ veya doku ölü bir insandan alınacaksa, bu işlemin yapılacağı esnada kişinin ölmüş olması gerekmektedir. Canlı bir insandan alınacaksa, bu organın alınan kişide temel bir hayati fonksiyonu devre dışı bırakmaması şarttır.

Rıza ve İzin Şartı

Organ veya doku naklinin yapılabilmesi için, organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak şartıyla yakınlarının rızasının sağlanması gerekmektedir.

Ücret Alınmaması Şartı

Organ veya doku alımı karşılığında hiçbir şekilde ücret alınmamalıdır. Bu işlem tamamen gönüllülük ve ihtiyaç doğrultusunda yapılmalıdır. Organ ticaretinin önlenmesi ve bu hassas meselenin suiistimal edilmemesi için bu hususa dikkat edilmelidir.