Yüksek kira, fire, yevmiye, pazarcı da vatandaş da dertli
Komisyoncu ve aracılardan kaynaklı artan gıda fiyatları, semt pazarlarında hem vatandaş hem de pazarcıyı karşı karşıya getiriyor. Özellikle domates, biber, patates ve meyvelerdeki fiyat artışları, alış ve satış fiyatı arasındaki farklar tartışmalara neden oluyor. Pazarcılar, yüksek maliyet ve fireler nedeniyle ürünlerini pahalıya satmak zorunda kalırken, vatandaşlar ise sürekli artan fiyatlardan şikayet ediyor. Semt pazarlarındaki son durum ve fiyat tablosunu yerinde görmek için soluğu Levent’teki Halk Pazarı’nda aldık. Tartışmaların odağındaki pazarcılar, satışlardaki düşüşten yakınırken, sorunlarını anlattılar.
VATANDAŞ DERTLİ
Alışveriş için semt pazarının yolunu tutan vatandaşların ortak görüşü, esnafın kar oranlarını yüksek tuttuğu yönünde. Pazardaki fiyatlar neredeyse her hafta değişirken, özellikle domates, biber, patates ve meyvelerdeki artışlar dikkat çekiyor. Vatandaşlar, ürünlerin birçoğunun mevsiminde olmasına rağmen fiyatların yüksek olmasından yakınırken, kimi zaman alışverişi kısıtlamak zorunda kaldıklarını da belirtiyor.
“GİDERLERİMİZ ÇOK”
Pazarcılar ise maliyetlerden dertli. Pazar gezimizde, her tezgahta ortalama 3, 4 kişinin çalıştığını ve çalışanların günlük yevmiyelerinin 2 bin ile 2 bin 500 TL arasında değiştiğini öğrendik. Tezgah maliyetleri ise ilçeden ilçeye ciddi farklılık gösteriyor. Esenyurt’ta kurulan bir pazar tezgahı ile Levent’teki tezgah arasında yaklaşık 4 katı ücret farkı söz konusu. İlçedeki değerin yükselmesiyle metre başına kira ücretleri de artıyor. Örneğin, Levent’te pazarcıların kullandığı 4, 5 metrekarelik alanlar için toplam maliyeti 5 bin TL’ye ulaşıyor. Mecidiyeköy’de bu rakam 2 bin TL, Fatih’te 1.300 TL civarında seyrediyor. Buna ek olarak bir kilogram poşet maliyeti ise 60-70 TL arasında değişiyor. Meyve ve sebzeleri koymak için kullanılan şeffaf derin kapların 100 tanesi yaklaşık 1.000 TL’ye mal olduğu belirtiliyor.
YEVMİYE 2 BİN 500 TL
Levent semt pazarında 15 yıldan uzun süredir pazarcılık yapan Orhan Altunkaya ise alış-satış fiyat farklılıklarının en önemli nedeninin fire olduğunu söylüyor. Altunkaya, “Domatesin her kilosunda en az 100, 150 gram çöpe gidiyor. Çalışan elemanlarımız, tezgah kirası, işgaliye ücreti, mazot gibi ek maliyetlerimiz var. Kar oranımız gittikçe düştü ama biz de para kazanmak geçinmek zorundayız” diyor.
EK GİDERLER
Altunkaya, pazarcıların karşılaştığı ek giderleri ise şöyle anlattı: “Ürünleri koyduğumuz tahtaya ve tezgah yerine kira ödüyoruz. Belediyeye harç yatırıyoruz. Personelin günlük yemek ve çay ihtiyaçları da yevmiyelerinin dışında ekstra maliyet oluşturuyor. Bu ek giderler, 20 TL’ye alınan bir ürünün maliyetini 40 TL’ye kadar çıkarıyor.”
“FİRE VERİYORUZ”
Aynı pazarda 30 yıldır meyve sebze satan Mehmet Sami Emin ise pandemi öncesi 500 kilo ürün getirebildiğini, ancak bu miktarın zamanla ciddi şekilde düştüğünü anlattı. Emin, alış ve satış fiyatları arasındaki farkları ise şöyle açıkladı: “Tezgah kiraları oldukça yüksek, işgaliye bedeli var. Ayrıca havalar sıcak ve ürünler gelene kadar bozuluyor, fire vermiş oluyoruz. Aldığımız malları tam olarak satamıyoruz.”
KAZANMAYALIM MI?
Emin, elindeki bozuk muz ve elmaları göstererek, “Bakın, bunları en alta saklamışlar; bazen böyle kötü ürünlerle de karşılaşabiliyoruz. Peki bunları kime satayım? Hepsi çöpe gidecek” dedi. 20 liraya aldıkları bir ürünün maliyetinin 40 liraya kadar çıktığını belirten Emin, “10 lira da kar etmeyelim mi?” diye sordu. Pazarda her ürünün fiyatının sürekli değiştiğini vurgulayan Emin, fiyatların denetlenmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.
[email protected]
Kaynak: Web Özel